Zoeken

Europese Commissie vaardigt richtsnoeren uit voor gebruik overheidsopdrachten in tijden van COVID-19

Home  /  Knowledge sharing  /  Blog  /  Europese Commissie vaardigt richtsnoeren uit voor gebruik overheidsopdrachten in tijden van COVID-19

Europese Commissie vaardigt richtsnoeren uit voor gebruik overheidsopdrachten in tijden van COVID-19

Op 1 april 2020 werden in het Publicatieblad van de Europese Unie richtsnoeren gepubliceerd van de Europese Commissie betreffende het gebruik van het kader voor overheidsopdrachten in de door de COVID-19-crisis veroorzaakte noodsituatie.

De Commissie wil met een aantal richtsnoeren toelichten welke opties en flexibiliteit het EU-kader voor overheidsopdrachten biedt voor de aankoop van goederen, diensten en werken die nodig zijn om de crisis het hoofd te bieden. Deze richtsnoeren bevatten de interpretatie van de Commissie van de Verdragen, de richtlijnen inzake overheidsopdrachten en de jurisprudentie van het Hof van Justitie van de Europese Unie.  

De Commissie wijst er op dat aanbestedende overheden en hun overheidsinkopers onder andere de volgende opties hebben:

1. In de eerste plaats kunnen zij in dringende gevallen gebruik maken van de mogelijkheden om de openbare of niet-openbare procedures te versnellen door de termijnen aanzienlijk te verkorten. De Overheidsopdrachtenwet 2016 voorziet in artikel 36, § 3 in een mogelijkheid om de ontvangsttermijn voor offertes die minimaal 35 dagen bedraagt voor openbare en niet-openbare procedures, te verlagen naar 15 dagen indien er een urgente situatie bestaat.

2. Indien die flexibiliteit niet volstaat, kan een procedure van gunning door de onderhandelingsprocedure zonder voorafgaande bekendmaking uit artikel 42 Overheidsopdrachtenwet 2016 worden overwogen. Deze gunningswijze is onder andere mogelijk voor zover dit strikt noodzakelijk is, de termijnen voor de openbare of niet-openbare procedure of de mededingingsprocedure met onderhandeling wegens dwingende spoed voortvloeiend uit onvoorzienbare gebeurtenissen voor de aanbestedende overheid, niet in acht kunnen worden genomen. Het lijdt volgens de Commissie geen twijfel dat de onmiddellijke behoeften van de ziekenhuizen en zorginstellingen (goederen, diensten en openbare werken) met de grootst mogelijke spoed moeten worden vervuld. Het aantal COVID-19-patiënten dat medische behandeling nodig heeft, neemt immers dagelijks toe en zal in de meeste lidstaten naar verwachting verder stijgen tot de piek bereikt is. Deze gebeurtenissen, en met name de specifieke manier waarop zij zich ontvouwen, moeten voor elke aanbestedende dienst als onvoorzienbaar worden beschouwd. De gevolgen van de COVID-19-pandemie (waaronder dus ook de gevolgen van het Ministerieel Besluit van 23 maart 2020 houdende dringende maatregelen om de verspreiding van het coronavirus COVID- 19 te beperken) worden door de Commissie als onvoorzienbaar bestempeld.

De Commissie benadrukt hierbij dat er een oorzakelijk verband moet bestaan tussen de onvoorziene gebeurtenis en de dwingende spoed, en dat het beroep op deze uitzonderlijke gronden slechts kan worden gedaan om de periode te overbruggen tot er stabielere oplossingen kunnen worden gevonden. De huidige maatschappelijke toestand mag dus geen vrijgeleide zijn om de onderhandelingsprocedure zonder voorafgaande bekendmaking zonder meer toe te passen voor elke overheidsopdracht.

3. Overheidsinkopers zouden bovendien moeten overwegen om alternatieve oplossingen te zoeken en de markt in te schakelen.

Het Europese kader voor overheidsopdrachten (en dus ook de Belgische Overheidopdrachtenwet) biedt overheidsinkopers alle nodige flexibiliteit om overheidsopdrachten die rechtstreeks verband houden met de COVID-19-crisis zo snel mogelijk aan te kunnen plaatsen. Om de opdrachten te versnellen, kunnen overheidsinkopers ook overwegen om (conform artikel 51 Overheidsopdrachtenwet 2016): 

  • contact op te nemen met potentiële contractanten binnen en buiten de EU, per telefoon, e‐mail of persoonlijk; 
  • tussenpersonen in te schakelen die betere contacten op de markten hebben; 
  • vertegenwoordigers rechtstreeks naar de landen te sturen die over de nodige voorraden beschikken en die onmiddellijke levering kunnen garanderen; 
  • contact op te nemen met potentiële leveranciers om overeen te komen dat zij hun productie opvoeren dan wel starten of herstarten.

Deze voorafgaande marktconsultaties mogen worden zelfs gebruikt bij de planning en het verloop van de plaatsingsprocedure, mits dit niet leidt tot een vervalsing van de mededinging en geen aanleiding geeft tot een schending van de beginselen van non-discriminatie en transparantie.

Concreet houdt dit in dat de inkorting van de ontvangsttermijnen of de toepassing van de onderhandelingsprocedure zonder bekendmaking de overheidsinkopers de mogelijkheid biedt om binnen de kortst mogelijke termijn opdrachten te plaatsen. Volgens deze onderhandelingsprocedure uit artikel 42 van de Overheidsopdachtenwet 2016 kunnen overheidsinkopers rechtstreeks onderhandelen met een of meer potentiële contractanten en zijn er nauwelijks vereisten voor bekendmaking of termijnen, noch een minimumaantal van te raadplegen kandidaten of andere procedurele vereisten. In de praktijk betekent dit dat de autoriteiten zo snel kunnen inspelen op hun behoeftes, en kan de procedure in feite resulteren in rechtstreekse gunning waarvoor alleen materiële of technische beperkingen gelden die verband houden met de daadwerkelijke beschikbaarheid en snelheid van de uitvoering van de opdracht.

U treft de integrale tekst van de mededeling van de Europese Commissie via deze link.

Wenst u meer informatie over de verschillende gunningswijzen en de manier waarop deze kunnen worden aangepast aan uw behoeften, aarzel dan niet om contact op te nemen met prof. dr. Kristof Uytterhoeven of mr. Jochen Ooms.