Blijf op de hoogte!
Wenst u op de hoogte te blijven van de laatste inzichten van Caluwaerts Uytterhoeven, bezorg ons dan uw gegevens via het formulier hieronder.
Een wedstrijd of winactie organiseren op sociale media: slimme marketing of een verboden loterij?
Deel via LinkedInJuridische inzichten
18/06/2025
4 min read
Wat te winnen? 25 euro shopplezier bij Winkel X.
Wat te doen?
- Volg ons profiel.
- Like deze post.
- Tag zoveel mogelijk vrienden.
- Repost deze post op jouw verhaal.
Winnaars? Er zullen 2 winnaars bekend gemaakt worden op zondag 2 april om 18u00!
Dagelijks zien we berichten als deze verschijnen op Instagram of Facebook waarbij gebruikers van sociale netwerken de kans krijgen om allerhande prijzen te winnen. Vaak moeten de gebruikers het bericht in kwestie zo veel als mogelijk delen binnen hun netwerk, waarna het lot zal bepalen welke van de deelnemende kandidaten de prijs effectief in ontvangst mag nemen.
Een alternatieve versie van deze marketingtool wordt toegepast door op een product een unieke code aan te brengen. Wie het product koopt (of gratis krijgt), kan vervolgens zijn unieke code ingeven op een website en controleren of men één van de winnaars is.
Een derde voorbeeld is de survey of enquête, waar mensen prijzen kunnen winnen, eenvoudigweg door het invullen van een vragenlijst.
De marketeer die een dergelijke actie uitwerkt, is maar beter op zijn hoede. Het onderscheid tussen (verboden) loterijen, (verboden) kansspelen en (toegelaten) wedstrijden is vaak klein en onduidelijk. Maar essentieel gelet op de mogelijke gevolgen.
Het organiseren van een kansspel of loterij zonder te beschikken over de nodige vergunning, is immers verboden. Het organiseren van een niet-vergunde, dus verboden, loterij kan zelfs worden bestraft met een geldboete die kan oplopen tot 960.000,- EUR.
Voor wat betreft promotionele wedstrijden of het “verloten” van prijzen, moet men dus vermijden dat de actie onder het toepassingsgebied van de kansspelen of loterijen valt.
Kansspelen
Volgens de kansspelwetgeving is het organiseren van kansspelen in principe verboden. Kansspelen mogen alleen worden georganiseerd als ze expliciet zijn toegestaan door de wet en alleen als de organisator over de juiste vergunning beschikt.
Kansspelen zijn spelen of weddenschappen:
- die een inzet vereisen;
- waar er een kans is op winst of verlies van die inzet;
- en waar het toeval één van de elementen is dat het verloop van het spel, de winnaar of de prijs bepaalt.
Om niet als kansspel te worden beschouwd, mag een wedstrijd weliswaar een deelname van de speler vereisen, maar mag de uitkomst niet door toeval bepaald worden. Die uitkomst moet juist afhangen van de actieve inspanning of vaardigheden van de deelnemer. Men kan natuurlijk voorzien in een gratis deelname, want zonder inzet valt een wedstrijd in principe niet onder de Kansspelwet.
Toch is het niet altijd eenvoudig vast te stellen of er sprake is van een inzet. Inzet hoeft namelijk niet per se een geldbedrag te zijn. Wat bijvoorbeeld indien bij aankoop een product duurder wordt gemaakt maar waarbij men wel kan deelnemen aan een wedstrijd?
Het betreft vaak een grijze zone waar een voorzichtig ondernemer zich best juridisch laat adviseren.
Loterijen
In tweede instantie is het van belang dat men ook niet onder het toepassingsgebied van de loterijen valt. Om dit te vermijden is de eerste en belangrijkste regel dat het toeval bij de aanduiding van de winnaar(s) uitgesloten moet worden.
Dit betekent dat het lukraak trekken van winnaars uit een bestand van deelnemers in principe verboden is, aangezien het element toeval hier volledig en alleen speelt. Dat er geen inzet is, speelt hierbij geen rol. Ook volledig gratis loterijen zijn verboden. Men zou echter de toepassing van de strafwetgeving kunnen vermijden door de kans op winst afhankelijk maken van de behendigheid van de deelnemer. Een manier daartoe is bijvoorbeeld door middel van het stellen van wedstrijdvragen.
Maar ok dit is niet zo eenvoudig als het lijkt. Wanneer vraagt men een voldoende kennis of behendigheid van de deelnemer?. Men mag bijvoorbeeld de bepalingen van de loterijwetgeving niet omzeilen door het stellen van een (te eenvoudige) vraag waar iedereen het antwoord op weet. Men dient dit te toetsen aan de rechtspraak ter zake. Opnieuw komt men al gauw in een grijze zone terecht, waarin men zich idealiter juridisch laat adviseren.
Privacy en consumentenbescherming
Bij het organiseren van een wedstrijd komt meer kijken dan enkel het naleven van de regels rond kansspelen en loterijen. Ook de privacywetgeving (zoals de GDPR) moet strikt worden gevolgd, aangezien de organisator persoonsgegevens van deelnemers verzamelt en verwerkt. Werd er voorzien in een privacyverklaring? En een cookiepolicy? Dienen er verwerkersovereenkomsten te worden gesloten? Mogelijk dienen overeenkomst te worden gesloten met leveranciers van software en/of platform.
Daarnaast moet men rekening houden met het Wetboek van Economisch Recht, zeker wanneer de wedstrijd gericht is op consumenten. Dit betekent dat ook de regels rond eerlijke marktpraktijken en consumentenbescherming van toepassing zijn. Soms gebeuren er door de organisator van de wedstrijd manipulaties, bijvoorbeeld wanneer deelnemers die nog nooit hebben gewonnen, meer kans maken om te winnen dan anderen. Om juridische risico’s te vermijden, is het sterk aan te raden om een duidelijk wedstrijdreglement op te stellen en de spelvoorwaarden te laten controleren door iemand die vertrouwd is met de relevante regelgeving.
Checklist
Overweegt u een dergelijke wedstrijd, winactie of enquête te organiseren, volg dan volgende checklist:
- Kan de georganiseerde wedstrijd worden beschouwd als een verboden kansspel of loterij?
- Doet u het nodige voor de naleving van de regels inzake privacy?
- Zijn de spelregels in overeenstemming met de bepalingen van het Wetboek Economisch Recht?
- Heeft u een wedstrijdreglement en/of algemene voorwaarden waarin voorgaande punten zijn uitgewerkt?
Heeft u hulp nodig bij één van bovenstaande vragen of voor de uitwerking van uw wedstrijd, wedstrijdreglement of andere juridische documenten? Ons kantoor staat u hierbij graag bij. Aarzel niet om contact op te nemen.